Trudności w prowadzeniu auta wieczorem? To może być ślepota zmierzchowa

Problemy z widzeniem po zmroku mogą znacząco wpływać na bezpieczeństwo jazdy i codzienne funkcjonowanie. Jedną z przyczyn może być ślepota zmierzchowa (nyktanopia) – zaburzenie, które utrudnia widzenie w słabym świetle lub podczas adaptacji wzroku do ciemności.

Czym jest ślepota zmierzchowa?

Ślepota zmierzchowa, nazywana przez specjalistów nyktanopią, dotyka nawet 15-20% kierowców powyżej 50. roku życia. Jest to zaburzenie, które nie powoduje całkowitej utraty widzenia po zmroku, lecz znacząco utrudnia funkcjonowanie w warunkach słabego oświetlenia. Za prawidłowe widzenie w ciemności odpowiadają przede wszystkim pręciki; specjalne komórki światłoczułe znajdujące się w siatkówce oka. W ludzkim oku znajduje się około 90 milionów pręcików (dane stąd), które zawierają substancję zwaną rodopsyną – to właśnie ona umożliwia widzenie przy słabym świetle.

Problem z widzeniem po zmroku pojawia się, gdy światło nie dociera prawidłowo do siatkówki lub gdy pręciki nie funkcjonują właściwie.

Co istotne, pręciki są rozmieszczone głównie na obrzeżach siatkówki, w odległości 15-20 stopni od centrum, co tłumaczy, dlaczego osoby ze ślepotą zmierzchową mają szczególne trudności z dostrzeganiem obiektów znajdujących się na peryferiach pola widzenia.

Najczęstsze objawy

Charakterystyczne symptomy ślepoty zmierzchowej to:

• rozmazane lub niewyraźne widzenie w słabym świetle,
• trudności z prowadzeniem pojazdu po zmroku,
• problemy z dostrzeganiem obiektów w ciemnych pomieszczeniach,
• wrażliwość na światło i olśnienie reflektorami innych pojazdów,
• wydłużony czas adaptacji wzroku przy zmianie oświetlenia.

Przyczyny

Ślepota zmierzchowa może być spowodowana różnymi czynnikami:

1. Wady wzroku:

• krótkowzroczność,
• nieskorygowane wady refrakcji,
• zaćma (zmętnienie soczewki).

2. Choroby siatkówki:

• zwyrodnienie barwnikowe siatkówki,
• retinopatia cukrzycowa,
• wrodzone zaburzenia siatkówki.

3. Niedobory witaminowe:

• w szczególności niedobór witaminy A, która jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania fotoreceptorów.

Diagnostyka

Rozpoznanie ślepoty zmierzchowej wymaga przeprowadzenia szeregu specjalistycznych badań okulistycznych. Podstawowym badaniem jest pomiar ostrości wzroku przy różnych natężeniach światła, który pozwala ocenić zdolność adaptacji oka do ciemności.

Kluczowym elementem diagnostyki jest badanie dna oka, podczas którego okulista ocenia stan siatkówki i naczyń krwionośnych.

Szczególnie istotne jest wykonanie elektroretinogramu (ERG), który mierzy elektryczną odpowiedź fotoreceptorów na bodźce świetlne; badanie to pozwala ocenić funkcjonowanie około 6 milionów czopków i 90 milionów pręcików znajdujących się w siatkówce. W ramach diagnostyki przeprowadza się również badanie pola widzenia, pozwalające określić obszary, w których występują zaburzenia widzenia. Istotnym elementem jest także badanie poziomu witaminy A we krwi, gdyż jej niedobór może być przyczyną problemów z widzeniem o zmierzchu.

Poziom witaminy A poniżej 20 µg/dl uznawany jest za niedobór wymagający suplementacji. W przypadku podejrzenia zaćmy wykonuje się badanie przy użyciu lampy szczelinowej, które pozwala dokładnie ocenić przejrzystość soczewki oka. Pełna diagnostyka trwa zwykle od 1 do 2 godzin i powinna być przeprowadzana regularnie, szczególnie u osób po 40. roku życia, które zauważają u siebie problemy z widzeniem po zmroku.

Leczenie i profilaktyka

Metody leczenia zależą od przyczyny:

1. W przypadku wad wzroku:

• dobór odpowiednich szkieł korekcyjnych,
• operacja zaćmy (jeśli jest przyczyną).

2. Przy niedoborze witaminy A:

• suplementacja witaminy A,
• dieta bogata w produkty zawierające witaminę A (np. marchew, dynia, szpinak).

3. W przypadku chorób siatkówki:

• leczenie choroby podstawowej,
• regularne kontrole okulistyczne,
• w niektórych przypadkach terapia genowa.

Zalecenia dla kierowców

Jeśli cierpisz na ślepotę zmierzchową:

1. Unikaj prowadzenia pojazdu po zmroku
2. Zadbaj o czystość szyb i sprawność świateł w samochodzie
3. Regularnie kontroluj wzrok
4. Noś okulary z powłoką antyrefleksyjną
5. Zachowaj szczególną ostrożność podczas jazdy o zmierzchu

Kiedy udać się do lekarza?

Należy skonsultować się z okulistą, gdy:

• masz trudności z widzeniem po zmroku,
• zauważasz pogorszenie adaptacji wzroku do ciemności,
• występują problemy z prowadzeniem pojazdu wieczorem,
• pojawiają się inne niepokojące objawy związane ze wzrokiem.

Szybka diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić komfort widzenia i bezpieczeństwo podczas prowadzenia pojazdu w warunkach słabego oświetlenia.